من یک مطرود اجتماعم هستم

16Feb2011

20July2011

من یک مطرود اجتماعم هستم. کسیکه نه به خاطر کارهای بدی که می کند، که بخاطر اینکه کارهایی می کند که همه به نوعی به آن اعتقاد دارند مطرود گشته است. نه اینکه بایکوت شده باشد؛ خیر. اتفاقا خیلی هم او را تحویل می گیرند. اما اینها همه تا پای گور است. درون گور تنهای تنهاست. نه دوستی، نه یاوری. حتی دشمنی هم در آنجا ندارد. آنجا جایی است که فراموش شده است. حتی نزد نزدیک ترین دوستانش. خاک، سردی می آورد. من هم فراموش خواهم شد. برای همه. در این گوری که خودم با پنجه هایم برای خویش می کنم تنها منم و خدایم. ایمانم، هوایی است که تنفس می کنم. بدون آن خوراک موریانه ها خواهم شد. دوست دارم روی سنگ قبرم چه بنویسند؟! می خواهم بنویسند این گور کسی است که به جماعت ایمان داشت و برایش بسیار بسیار احترام قائل بود ولی بدون توقع. ولی اینرا اینطور بنویسند: "اینجا گور کسی است که برای جماعت احترام قائل بود نه اهمیت". اینقدر از توده در فرارم که دوست دارم سر گورم هم نیایند. ترجیح می دهم گورم بوستانی از علف باشد تا سنگ سیاه با گلاب شسته ای. از داد و بیدادهای جماعت خسته ام. لااقل بگذارید در گورم آسایش یابم. جنازه ام برای شما. چه در زندگی و چه در مرگ. روحم را ولی برای خودم بگذارید.

من یک مطرود اجتماعم هستم. من مطرود اجتماعی هستم که تا مرا تا پای گورم بدرقه می کنند ولی در باقی مسیر تنهایم می گذارند. اینها که می گویم صرفا گله گذاری است برای اینکه کمی سر دلم سبک شود. خب من هم آدمم و ظرفیتم پر می شود. باید جایی ناله کنم تا کمی سبک شوم. ولی فقط گله گذاری است. برای همین هم می نویسم. به کسی نمی گویم تا حتی حوصله ی کسی را سر نبرم. می گفتم؛ یعنی گله میکردم؛ از اینکه کار از فرد به توده که می رسد چقدر عجیب و غریب می شود. نظام های سیاسی برای این بوجود آمده اند که بشر را در مسیر سعادت یاور باشند. این تشکیل چه به جبر تاریخ و طبعیت بوده باشد یا به اختیار بشر، ولی تغییر آن به دست بشر بوده است. وگرنه این همه تغییر به خود نمی دید. این همه انقلاب و اصلاح و اعتراض از همین جاها پدید آمده. ولی چگونه است که وقتی اقلیتی پیشقدم می شود برای اصلاح فساد سیستمی، توده همراهی نمی کند؟ خوب منتظر می ماند تا بگیرند و بزنند و بکشند و... تا توده بخواهد بیدار شود. و اجازه می دهند آن نظام سیاسی این اقلیت را له کند. نه برای اینکه دزدند یا غارتگرند یا فاسدند. برای اینکه اقلیتی هستند که اکثریت فقط تا پای گور با آنهایند. به نظام سیاسی که با آن مبارزه می کنم کاری ندارم. برایم قابل درک است که او برای بقای خویش می کوشد. ولی از توده دلگیرم. بغض دارم. برای این است که می گویم بر قبرم بنویسند "اینجا گور کسی است که برای جماعت احترام قائل بود نه اهمیت".

من یک مطرود اجتماعم هستم. نه اینکه اینرا تازه فهمیده باشم. مدت هاست که می دانم. و گفتم که. اینها فقط گله گذاری است. وگرنه بسیار هم خوشحالم که در گورم تنهایم. تنهایی گورم را دوست دارم. گور باید هم شخصی باشد. چراکه به دیگران ارتباطی ندارد که سرپنجه هایم خونی شده. از بس که زمین را کنده ام برای حفر این گوری که قرار است جایش هم بعدها معلوم نشود. اگر قرار بود گورم را هم با کسی شریک شوم، خودم را می سوزاندم. دیگر در گورم هم، نمی توانم همراه بودن با این توده را تحمل کنم. اصلا خوبی گور همین است که شخصی است. نه تو به گورهای دیگران کاری داری و نه آنها به مال تو. گور تنها جایی است که از آن وقتی که می فهمی محل آسایش آینده ات است، می توانی تمام تلاشت را روی آن قرار بدهی تا هر چه بهتر بسازیش. هر جور دوست داری. شخصی شخصی. به توده هم کاری نداشته باشی. جماعت عالمین آن طرف دنیا هستند و تو اینطرف. گور تو برای کسی اهمیتی ندارد که بخواهد در کارت دخالت کند. گور شخصی ترین جای دنیاست.

من یک مطرود اجتماعم هستم. و گورم تنها جایی است که برایم مانده. تنها جایی که می توانم خلوت کنم. که امید دارم آنکه در میان جمع با من همراه نمی شود، اینجا دستم را بگیرد. بر من ظاهر شود. حرفم را بشنود. برایش گریه کنم. در بغلش بخوابم. دست مهربانیش را بر سرم بکشد. به دردهایم گوش بدهد. برایم غصه بخورد. دلش برایم بسوزد. کاری را بکند که هیچکدام از این توده نتوانست و نخواست در حقم بکند. این توده برای من ارزشی قائل نیست. من نیز به آن اهمیت نمی دهم. تنها احترامش میکنم. آنهم فقط بخاطر کسیکه می خواهم در گورم کنارم باشد. توده را نمی خواهم. فقط خودم مرا کفایت می کند. فقط او مرا کفایت می کند. برای این است که می گویم بر قبرم بنویسند "اینجا گور کسی است که برای جماعت احترام قائل بود نه اهمیت". 

کاریکاتور از مانا نیستانی

دکه ی بدلیجات

 15جولای 2011

موهای صافی دارد. نه خیلی بلند، نه خیلی کوتاه. رنگ اصلیشان سیاه است که مش قهواه ای خورده. شده است مثل شب های ابری کوالالامپور که رنگ سیاهش را تار تار نور برجها و باروها روشن میکند. گیرم که دیگر دیر زمانی است باروها را وسط شهرها می سازند. وگرنه موهایش به همان سیاهی شب های کویر خودمان است. البته موهایش هم نباید به این صافی باشد. صاف کرده یا اتو کشیده. این روزها مد است. سبزه است. با چشمان درشت قهوه ای که حتی به وقت لبخند هم نازک نمی شود. ولی غمزه ای دارند پنهان در دلشان. لبهایش برجسته است. و صورتش نه چندان گوشتالود. غیر از بینی، در این صورت،  گِل همه چیز دیگرش خوب سرشته شده. بی چندان آرایشی. یعنی شاید هم دارد و من ندیدم. آنچه دیدم فقط کنتراست ابروها و مژه ها بود. مژه ها پر رنگ شده و ابروها سبک. نه اینکه باریک شده باشند، هنوز پهن اند ولی کوتاه.

 از زیور آلات هم فقط چند النگوی خیلی باریک و یک دستبند چرمی یا پلاستیکی سیاه. سیاهی، سیاهی است. یعنی شاید این تنها رنگی است که کم و زیاد ندارد. تند و کند ندارد. همه شان فقط "سیاه" اند. چه سیاهی دستبند باشد چه سیاهی قاطی شده با النگوهای نقره ای رنگش. گردنبند هم ندارد. دو گوشواره ی نگینی اش را هم محض خالی نماندن عریضه اینجا می نویسم. ولی از لاک نقره ای ناخن ها و دو حلقه ای که دارد نمی توانم بگذرم. هر چه النگوها باریک است، حلقه ها اما پهن است. و هر دو در دست راست. خوشبختانه. یکی بر شست نشسته و دیگری بر اشاره. اشاره ای به من شاید. یا هر آنکه در جای من نشسته باشد. موبایلش هم صورتی رنگ است. که به وقت صحبت با مشتری ها یا وقتی بیرون می آید آنرا در جیب پشتش می گذارد. 

لباس چندانی ندارد. پایین تنه اش فقط یک شلوارک جین آبی با سنگ شور سفید. و کوتاه. هم از بالا و هم از پایین. یعنی شکمش بین پیراهن و شلوارکش پیداست. ولی بجای ناف، زیر آن تا گودی بالای شرمگاهش بیرون افتاده. شاید چون لاغر است و شاید این هم مد است. کفشهای سیاه مخملیش با آن پاپیون طلایی رویشان را هم در مغازه پا نمی کند. بالاتنه اش اما  داراتر از این است. یک تاپ سیاه که حجابی از پیراهن مشکی پف کرده ای در برش گرفته. سه دکمه ی بالای پیراهن را باز گذاشته ولی خط سینه اش پیدا نیست. که شاید از لاغری است نه از منع غمزه. آستین های بندینک دارش هم تا بالای آرنج تابیده شده. 

خوش سلیقه است. اینرا از دکوربندی مغازه اش می گویم. یا بهتر بگویم، دکه اش. اول فکر کردم خریدار است. ایستاده بود و شال ها را دور گردنش امتحان می کرد. با آن شال چگالی لباس هایش هرم وارونه ای بود. اینجا بود که اول بار نگاه هایمان به هم خورد. من نگاهش می کردم وقتیکه سرش را چرخاند. چون نگاهش می کردم او هم زل زد به چشمهایم. او نگاهش را برگرداند و به کارش ادامه داد. من هم به کارم ادامه دادم. یعنی هنوز نگاهش می کردم. شاید لبخندی هم زد. نمی دانم. آخر، تفسیر آدمی از اطرافش غیر از خود واقعیت بیرونی، به انگار درونیش هم بستگی دارد. دو نفر دیگر هم در دکه بودند. اولی که رفت و دختر مورد نظر پولها را در کیف برزنتی صورتی ساده و بدون طرحش که گذاشت دستم آمد که فروشنده است. 

می گفتم. خوش سلیقه است. مغازه اش دکه ای است در ورودی مالی. متشکل از چهار ستون چوبی سفید. از سه ور آزاد و از چهارمی به دکه ی همسایه خورده. این طرف را دیواری ساخته از سه ردیف شال که کلا تا اندازه ی سرش بالا آمده. از آن سه ور دیگر، دو ورش میز دارد و سومی یک طبقه پر از وسایل و یک راه به درون که همان در باشد. آن دو ور دیگر را میزها بسته اند. می دانید، برای قوانین طبیعت، انسان چیزی فراتر از سایر جانداران و حتی بیجان ها نیست. این خود انسانها هستند که با گنده گوزیشان فکر می کنند تافته ی جدا بافته ای هستند.  این فقط آدمها نیستند که ظاهر و باطنشان یکی نیست. میزهای زیادی دیده ام که رویه شان قشنگ است و خودشان به خرابی چوبهای موریانه زده. این میزها را هم از باطنشان خبر ندارم. اهل قضاوت نیستم. ولی ظاهرشان به لطف کسی خیلی زیبا شده. روی میزها را پارچه ی مخملی سفیدی پهن کرده. از آنها که با آن عروسک می سازند. کمی از این مخمل از لبه ی میز آویزان است. و زیر آن یک تور نازک سفید زیبا با گلهای کوچک سبز و صورتی؛ کمرنگ نقش بسته بر آن. این توری را به شکل هلال در آورده. همانجور که بالای پرده ها را درست می کنند. زیر آن هم یک پارچه ی صورتی براق تا زمین جاری است. با چین های بزرگ. باز همانطور که پرده ها را چین می دهند. من روبروی یکی از این میزها نشسته ام بر نیمکتی و تکیه داده به ستونی و این خزعبلات را می نویسم.

بدلیجات می فروشد. شال و انگشتر و از همین چیزها. سر دکه سقف ندارد. و دور تا دورش چوبهایی عمود بر ستون ها کوبیده شده. که از پهلو به چوبه ی دار می ماند. بی طناب البته. و بر آن پارچه ی صورتی زیبایی به شکل سایبان کوچکی آویزان است. به همراه پارچه ی صورتی گلداری با گلهای زرد و سفید در وسطش. هر چند این سقف ها برای هر پنج دکه یکسان است ولی اگر به من است، چون این دختر خوش سلیقه است، این سایبان صورتی زیبا هم سلیقه و پیشنهاد و کار اوست. نُه تا چراغ مطالعه ی پایه بلند هم برای روشن کردن میزها و شالها کار گذاشته. و همه اش سفید. هم نورشان و هم خود چراغها. خوش سلیقه است چون می توانست مثلا از نور زرد یا آبی یا سبز استفاده کند و دکه اش را جلف کند. آنوقت البته دیگر من نمی نشستم درباره اش بنویسم. چون خوش سلیقه است دارم می نویسم. 

الان یک ساعتی می شود که اینجا نشسته ام و نگاهش می کنم. دیگر راحت به هم نگاه می کنیم. بیشتر من نگاه می کنم. کاری برای کردن ندارم جز همین دیدن و نوشتن. او فقط گهگاهی؛ تا مطمئن شود هنوز هستم و به او نگاه می کنم. باید مشتری هایش را رتق و فتق کند. چند باری بیرون آمده. گاهی هم نشسته. چند باری هم وسایلش را مرتب کرده. گاهی هم دستش را به درون موهای نرمش فرو برده. همه دارند می روند. از مغازه دارها و مشتری ها و عابرین. ولی او هنوز هست. من هم هستم. به قول کوندرا داریم "طنازی" می کنیم. وعده های بدون ضمانت به هم می دهیم. با نگاه هایمان. همین نگاه کافیست. دارم فکر می کنم بروم و چیزی بگویم. بروم و انگشتری انتخاب کنم. بعد بگویم به نظر شما این برای یک دختر مناسب است بگیرم؟ شما ترجیح می دهید دوست پسرتان کدامشان را برای شما بگیرد؟ یکی را نشان بدهد. و من بگویم که همان را می خواهم. و بگیرم. بعد بگویم هدیه ای برای تو. چون سوژه ی نوشته ام بوده ای. و چون یک ساعت تمام داشتم تماشایت می کردم. و چون...

رفتم و جلوی بساطش ایستادم. چندتا از انگشتر ها را ورانداز کردم. یکی را خریدم. ولی چیزی نگفتم. تشکر کردم و آمدم بیرون. بعد از چند دقیقه باز برگشتم. گفتم در این یک ساعتی که اینجا بودم چیزی درباره ی شما نوشتم. می خواهم به عنوان تشکر یادگاری به شما بدهم. انگشتری بنفشی که چشمم را گرفته بود برداشتم و دادم بهش. پولش را هم دادم. گفتم که جمعه همین حدودها باز هم می آیم. چیزی نگفت جز لبخندی. این یکی لبخند دیگر خیال نبود. جمعه باز خواهم آمد. همین حدودها. که ماه در آسمان به رنگ ابرهاست و خورشید دم غروب طلایی طلایی. آنوقت این انگشتری نشانه خواهد بود...